Leonardo da Vinci

Adını ünvanını çok duyduk, ünlü eseri Mona lisa capslere bile konu oldu. Peki bunca yıldır adını ölümsüzleştirmeyi başaran bu ünlü ressam kim? Kimdir bu Leonardo da Vinci?

Leonardo da Vinci (1452-1519) İtalyan Rönesans sanatçısı, mimar, mühendis ve bilim insanıdır.Tam ismi Leonardo di ser Piero da Vinci olarak geçmektedir. 500 yıl önce hayatını kaybeden Rönesans döneminin dahi ismi Leonardo da Vinci, daha çok Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği tablolarıyla tanınsa da, bundan çok daha fazlasıydı.

Leonardo, evlilik dışı bir çocuk olarak doğdu. Annesi ve babası başkalarıyla evlendi. 14 yaşına geldiğinde ona bakan babaanesi ve dedesi vefat etti, mecburen Floransa’ya taşındı. Bu yeni evde dışlanmıştı, üstelik gayrimeşru çocuklar okula da kabul edilmiyordu. Neyseki kendisinin farkında olduğu için, üzülmek yerine sanatıyla meşgul oldu. 17 yaşında bir ressamın yanında çırak oldu. Rönesans dönemi Floransa’sında elliden fazla taş işleme atölyesi ve neredeyse otuz resim atölyesi vardı ki bunlara o dönemin akademileri demek doğru olacaktır. O dönemde boya satan dükkânlar yoktu; ressamlar boyalarını kendi hazırlamak zorundaydı. Leonardo çıraklık döneminde bitki ve minerallerden boya hazırlamayı, çeşitli boyaları karıştırarak yeni renkler elde etmeyi, ahşap paneller üzerine resim yapmanın temellerini, bronz dökümü yapmayı ve daha nice beceriyi öğrenmiştir.

Kakımlı kadın-1489

Çıraklığı süresince Leonardo resim, heykel, mimari, geometri, doğa bilimleri ve müzik gibi geniş bir yelpazede tecrübe edindi.
1475 yılında Çıraklığını bitirdiği eseri İsa’nın Vaftiz resimi genç yeteğini büyük ustalara kanıtladı. Giorgio Vasari, Leonardo’nun biyografisinde Verocchio’nun melek figürünü gördüğünde bir çocuğun kendisinden daha iyi resim yaptığını anlayınca öfkelendiğini ve o günden itibaren bir daha eline fırça almamaya karar verdiğini iddia etmiştir.

İsa’nın Vaftizi- Andrea Del Verroccio& Leonardo da Vinci

Leonardo 1472’de daha 20 yaşındayken Floransa ressamlar loncası da Vinci üyeliğine kabul edilmişse de 1478’de bağımsız bir usta olana kadar Verrocchio’nun stüdyosunda kalmıştır.

Leonardo da Vinci'ye 'Sodomi' suçlaması

Flonsa'da o zamanlar tamburi denilen, yazılı suçların toplandığı halka açık kutular vardı. Polisler bu kutulara bırakılan notları inceliyor ve suçluları cezalandırıyordu. Adil bir sistem olmadığı için iftira ve istismara çok açıktı. Leonardo da benzer şekilde sodomi (oğlancılık) ile suçlanmış ancak şahitleri olmadığı için kazığa bağlanarak yakılmamış sadece hapis cezasına çarptırılmıştı. Bu suçlamalardan dolayı babası ilişkisini tamamen kesme kararı aldı. Yaklaşık 2 ay boyunca hapiste kaldı ve bu zaman içerisinde en eski makine çizimlerinden olan tornavida, el delgisi ve penseyi yaptı. Sodomi suçlamasının düşmesinden sonra serbest kaldı. Öncelikle Floransa'yı terk etti ve bir iş için Pistoia'ya giden Verrocchio'yu takip etti. Burada makinelere olan merakı iyice arttı. Akıllı makine ve akıllı çarklarla neler yapılabildiğini gördükçe hayreti daha da artıyordu. Ne yemeğe harcayabilecek parası vardı ne de herhangi bir şeyi, tek isteği içindeki merak ateşini söndürebilecek kadar mühendis olmaktı.

Anatomist Leonardo da Vinci

Leonardo'nun insan vücuduna ilgisinin temelini, figür eskizleri için incelemeler oluşturur. İnsanı olabildiğince canlı ve tüm hareketleri gerçeğe en yakın şekilde çizmek için dış gözlemleri yeterli görmemiş, vücudun içini de görmek, kemiklerin, kasların ve eklemlerin birbirleriyle ilişkilerini kavramak istemiştir. Anatomi araştırmaları, giderek daha çok zaman ayırdığı başlı başına bir ilgi alanı haline gelmiştir. İnsan organizmasına, çalışma prensiplerini merak ettiği mükemmel bir makine olarak yaklaşmıştır. O dönemin tıp bilimine temel oluşturan antik çağ hekimi Galen’in metinleri, merakını ancak kısmen giderebilmişti. Aklına gelen her soruyu sormaya başlamıştı.

Leonardo, gördüklerini çizerek açıklığa kavuşturuyordu. Kesitlerle, ayrıntılı görünüşlerle ve farklı açılardan yaptığı çizimlerle anatominin detaylarını ortaya çıkarıyordu. Çizimleri, bazı detaylardaki yanlışlıklara karşın son derece nettir. Anne karnındaki bebek çizimi için bir insan kadavrasına disseksiyon yapmamış, inekleri inceleyip, oradan elde ettiği sonuçları insan anatomisine uyarlamıştı. Papa, Leonardo’nun insan kadavraları üzerinde disseksiyon yapmasını yasakladığında, dolaşım sistemi üzerine yaptığı araştırmayı devam ettirebilmek için sığır kalpleri kullanmıştı.

Kas çizimleri

Mimar Leonardo da Vinci

İdeal kent

Leonardo çok kesin matematiksel oranlara dayalı kilise tasarım örnekleri geliştirmiştir. Yenilikçi tasarımlarında dik açılı üçgen tuğla omurga kullandı. Yanal gerilme, üçgen tabanlara ve payandalara doğru yönlendiriliyordu. Tasarımlarındaki çokgenler, kusursuz simetriler adeta geometrik ifadesinin ihtişamıydı. Bunun gibi yüzlerce mimari tasarımı, incelemeleri ve tezleri ne yazık ki şimdilerde kayıptır.

Kilise mimarisi

Bilim İnsanı Leonardo da Vinci

Dinsel inançlara saygılıydı, ama onun için bilim teolojik baskıdan uzak, özgür bir arayış olduğu ölçüde amacına ulaşabilirdi. Leonardo’nun bilimsel yöntem anlayışı neredeyse çağdaş anlayışla eşdeğer düzeydedir. Bu anlayışta “olgusal veri – açıklayıcı kuram etkileşimi” temel öğedir. Leonardo’nun sezgisel de olsa bunun ayırdında olması oldukça şaşırtıcı; çünkü, bu noktanın açıklık kazanması çağımız bilim felsefesini beklemiştir. Leonardo bilimde deney gibi matematiğin de önemini kavrayan bir düşünürdü. Ona göre insanoğlu sürgit kesinlik arayışı içinde olmuştur. Ancak, kesinlik göreceldir; olduğu kadarıyla, doğal bilimlerde değil, soyut zihinsel kavramlarla sınırlı kalan matematikte bulunabilirdi. İşe gözlemle başlayan bilim adamı ise, ulaştığı açıklamaları gözlem ya da deneye başvurarak doğrulamakla yetinmeliydi.

Vurguladığı bir nokta da, teori ile uygulamanın el ele gitmesi gereğiydi: Uygulamaya elvermeyen teoriyi anlamsız, teoriye dayanmayan uygulamayı kısır sayıyordu. Doğaya tüm saplantılardan arınmış bir kafayla, bir çocuğun her şeyi kucaklayan açık yüreğiyle yaklaşmayı öğütlüyordu.

NOT: Bu yazı ( bilim insanı Leonardo da Vinci kısmı) Bilim ve Gelecek dergisinin 27. sayısında “Şifresiz Da Vinci” başlıklı kapak dosyasından alınmıştır.
Yazının tamamı için: https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/e-dergi-pdf/

-BAZI ESERLERİ-